Bij Ter Heide werken de logo’s vanuit verbinding

Heidi tijdens een logosessie met een bewoner

Heidi is één van onze logopedisten. Elke dag zet ze zich vol liefde in om de levenskwaliteit van onze bewoners te verbeteren. Voor Heidi is haar werk een passie, dat uit ze in haar aandacht, geduld, en warme zorg voor de bewoners van Ter Heide. Ze werkt met drie belangrijke pijlers: voeding, gehoor en communicatie. Het draait allemaal om de kleine dingen die een groot verschil maken. Van het voorkomen van verslikken, tot het moment wanneer een bewoner opnieuw geluid hoort en de vreugde van ‘echte’ communicatie ervaart. Een verhaal vol uitdagingen en successen, en vooral met een hartslag van zorg.

Voortdurend aandacht voor details

"Bij ons draait alles om aandacht, oplettendheid en warme zorg. Als logo wil je zowel onze medewerkers als vrijwilligers het belang laten inzien van herkennen wanneer iemand zich verslikt. Hoesten of kokhalzen zijn belangrijke signalen. Daarom moeten we ervoor zorgen dat de stukjes eten klein genoeg zijn.”

“Het voorbereiden van een maaltijd is een cruciaal punt. Onze bewoners hebben namelijk niet altijd het besef om goed te kauwen en slikken de stukken vaak in één keer door en is verslikken een reëel risico. Onze leefgroepmedewerkers spelen hierin een belangrijke rol. Zij blijven voortdurend alert en weten waarop ze moeten letten, ook op de momenten dat ik of één van mijn collega’s niet aanwezig zijn, kunnen zij adequaat handelen. Ze zijn als het ware de ogen en oren van het multidisciplinair team en communiceren elke kleine verandering. Alle medewerkers - en ook vrijwilligers - worden volledig opgeleid in kader van de nieuwe wetgeving rond ‘bekwame helper’. Zodat iedereen bekwaam is om bewoners met slikproblemen eten te geven.”

“De houding, het juiste hanteren van hulpmiddelen en de structuur van de voeding zijn allemaal belangrijk. Daarnaast is ook de communicatie met de keuken essentieel. De keukenmedewerkers streven ernaar dat de maaltijden er aantrekkelijk uitzien en lekker smaken, maar soms is dat niet in lijn met wat een specifieke bewoner nodig heeft. Dat moeten we bespreekbaar maken en steeds op zoek gaan naar de juiste oplossingen, zodat iedereen naast de essentiële zorg ook nog plezier en voldoening vindt in de uitvoering van het werk."

“Mijn werk draait om drie pijlers: voeding, gehoor en communicatie.”

Voeding

Collega Lizle geeft eten aan een bewoner

“Voeding is een groot deel van mijn werk, vooral als het gaat om slikproblemen. Soms moeten we in het belang van de bewoner overschakelen naar een andere consistentie of op sondevoeding. Dit is geen gemakkelijke beslissing, we betrekken ouders altijd in dit proces. Eten is in onze cultuur een sociaal gebeuren en als dat wegvalt, zorgt dat voor verdriet. Het is belangrijk om alles goed te overwegen steeds met het welzijn van onze bewoners in gedachten.”

“Soms vergt eten zoveel energie en ongemak dat gewichtsverlies, vermoeidheid en algemene malaise het gevolg zijn. Sondevoeding kan dan rust brengen. Het gewicht neemt toe en er is weer ruimte voor andere, leukere dingen voor de bewoner. Het is prachtig om te zien hoe bewoners openbloeien wanneer ze zich beter voelen.”

Gehoor

“Het gehoor opvolgen van de bewoners is belangrijk, want als het gehoor vermindert keren ze stilaan in zichzelf en dreigt verbinden met elkaar en de omgeving stilaan te verdwijnen. Ik zorg ervoor dat gehoorapparaten efficiënt werken en goed afgesteld zijn. Daarnaast voer ik een audiometrie uit om het gehoor in kaart te brengen en goed op te volgen. Het moment dat een bewoner voor het eerst weer helder geluid hoort is magisch. Hun gezichten lichten op. Dat zijn van die momenten waar ik het voor doe. 

Heel veel geduld en kleine stapjes

“Zo hadden we een bewoner die slechthorend was. Een treffend voorbeeld van het belang van geduld en een stapsgewijze benadering. Ondanks dat haar omgeving vaak suggereerde dat een hoorapparaat haar levenskwaliteit zou verbeteren, bleef het voor deze bewoner een onbekend en vreemd ding. De schrik nam het over.”

“Toch besloten we om het te proberen, geen gemakkelijke opgave. De eerste keer dat ik het apparaat in haar oor deed, was een uitdaging. Het was er sneller uit dan in. Dit moment was voor mij een cruciaal leerpunt. Het liet zien dat voor iemand die niet begrijpt wat er van haar verwacht wordt en nooit eerder een hoorapparaat had gezien, laat staan gedragen, de weg naar acceptatie en gewenning niet vanzelfsprekend is. Het vereist engelengeduld. Ik besefte dat in dat geval een geleidelijke aanpak noodzakelijk is.”

1. Wennen aan het gevoel van een oorstukje:

Iedere keer probeerde ik het hoorapparaat een paar minuten langer in te houden, terwijl ik haar hielp om het gevoel van het apparaat te ervaren. Ik gaf haar de tijd om te wennen aan de nieuwe sensaties en moedigde haar aan, soms met vreugdesprongetjes om te tonen dat het leuk was en zeker niet gevaarlijk.

2. Wennen aan een hoorapparaatje zonder geluid:

Het apparaat bleef in haar oor, maar zonder dat het geluid aanstond. Ondanks de ongemakken die zij in het begin ervoer, leerde zij er na verloop van tijd plezier in te krijgen. Dit gaf haar de tijd om het apparaat volledig te accepteren, zonder overweldigd te worden door de geluiden.

3. Apparaat aanzetten en het volume verhogen:

Toen zij comfortabel was met het apparaat in haar oor, begon ik het apparaat aan te zetten en verhoogde stilaan het volume. Zo kon zij zich langzaam aanpassen aan de geluiden, tot het niveau bereikt was dat het beste bij haar behoefte paste. De geluiden die eerst zo vreemd en onwennig leken, werden langzaam maar zeker onderdeel van haar dagelijkse leven.

“Dit is een mooi voorbeeld van hoe geduld en een stapsgewijze benadering leiden naar succes, zelfs wanneer de eerste stappen moeilijk en ontmoedigend zijn. Het laat zien dat met doorzettingsvermogen en ondersteuning, de voordelen uiteindelijk de initiële ongemakken overtreffen en een wereld van verschil maken.”

Communicatie

“Communicatie is een breed terrein. Er zijn bewoners die op een lager niveau functioneren en anderen die mentaal sterker zijn. Sommige bewoners lijken opgesloten in hun eigen lichaam en hebben een alternatieve benadering nodig. Dat betekent dat ik mezelf constant moet afvragen of ik goed afgestemd ben op de persoon in kwestie. Zijn er communicatieve signalen zichtbaar? Gebruik ik eenvoudige taal en korte zinnen? Geef ik voldoende tijd om mijn woorden te verwerken? Herhaal ik voldoende? Moet ik overstappen naar visuele ondersteuning zoals gebaren, mimiek of pictogrammen?”

“Stilte is ook communicatie, soms is minder juist meer.”

“Toegegeven, soms is het een creatieve uitdaging. Maatwerk is blijven proberen tot iets lukt. En ja, als logopediste knutsel ik soms zelf spelletjes in elkaar om uit te zoeken wat wel en niet werkt en hoe we elkaar kunnen bereiken. Dat begint heel laagdrempelig, want eerst moet je de aandacht pakken, nog voor je ook maar iets kunt beginnen. Dat op zich kan al een avontuur zijn. Ik heb een klein lokaaltje waar ik allerlei dingen kan uittesten. Het lijkt een wat schaarse, prikkelarme omgeving. Dat is belangrijk want als er teveel afleiding is, dan is focus onmogelijk.

Het is essentieel dat onze bewoners zich niet alleen naar ons kunnen uiten, maar ook dat ze ons begrijpen. Dit vergt verbeeldingskracht in hoe ik taal aanbied, zodat we elkaar echt kunnen bereiken. Dat moment dat het eindelijk lukt om door te dringen en echt contact te maken, is onbeschrijflijk.”

“Dat ene moment van pure vreugde verdrijft honderd zorgen.”

Visualisatie als hulpmiddel

“Ik probeer ook veel te visualiseren en kijk hoe bewoners omgaan met beelden als hulpmiddel voor communicatie. Sommige bewoners gebruiken SMOG, een gebarensysteem, anderen dan weer een computer om te communiceren. Ze besturen deze met hun handen, hoofd of zelfs met hun ogen. Communicatie via foto’s of pictogrammen kan ook een mogelijkheid zijn om gesprekken op gang te brengen. Er zijn heel wat hulpmiddelen om de communicatie te stimuleren. Elke keer dat een hulpmiddel aanslaat, voelt het alsof we samen een verborgen schat vinden.”

Heidi begeleidt een bewoner op de spraakcomputer

“Soms bereik ik meer met handelingen dan met woorden. Een beker in het gezichtsveld plaatsen kan een trigger zijn om te drinken. Ik gebruik de omgeving en mijn acties om dingen duidelijk te maken. Elk klein succesje is een overwinning.  Die kleine stapjes vooruit geven me iedere keer opnieuw veel goesting om tot het uiterste te gaan.”

Inspirerend voorbeeld

“Largo was ongeveer zes jaar oud toen hij bij ons kwam in de auti-groep. Hij kwam van een school voor buitengewoon onderwijs. Largo functioneerde daar niet en men wist niet op welke manier ze hem nog konden bereiken. Bij Ter Heide startten we met veel structuur voor Largo. Samen met de collega’s leerde ik hem omgaan met een duidelijk dagschema. Dit zorgde voor rust en voorspelbaarheid in zijn dag, waardoor hij zich veiliger en meer op zijn gemak voelde. Het dagschema gaf hem houvast en structuur, wat leidde tot minder stress en meer zelfvertrouwen. Hij wist wat hij kon verwachten en kon daardoor beter omgaan met veranderingen en uitdagingen. Hierdoor bloeide hij open, werd hij zelfstandiger en kon hij meer genieten van de dagelijkse activiteiten

“Als logopediste onderzocht ik of spraak bij Lago motorisch mogelijk was, daarna testte ik zijn taalniveau. Lago ontdekte superveel, was met veel dingen mee, maar kon zich niet uitdrukken. Het was een zoektocht naar: hoe kan hij zich wel uitdrukken. Nu praat hij honderduit en moet ik soms op de rem trappen. Dit is natuurlijk zeldzaam, maar het doet mij er telkens opnieuw aan denken hoe belangrijk het is om alle mogelijkheden te onderzoeken en te benutten. De vooruitgang die Largo heeft geboekt, is een bron van inspiratie voor het hele team.

Iedere bewoner verdient het om binnen zijn eigenheid benaderd te worden. Dat vergt veel energie, zowel van de therapeuten als van de leefgroepmedewerkers. Zo’n mini stapje vooruit maakt mijn werk bijzonder mooi. De glimlach van een bewoner bij een klein succesje maakt mij intens gelukkig. Het is die sprankel in hun ogen en de vreugde van kleine overwinningen die me elke dag opnieuw motiveren.”

Het belang van aandacht en lichaamstaal

"Lichaamstaal en de houding van een therapeut, begeleider of zorgkundige kunnen veel losmaken bij onze bewoners. Ik kan iemand pas tot rust brengen als ik zelf rustig ben. Vrolijk zijn en glimlachen werkt aanstekelijk en zorgt voor verbinding. Ook onze bewoners zijn vaak sterker in hun lichaamstaal. Een gelaatsuitdrukking, grimas of geluid van de bewoner kan mij vertellen hoe hij of zij zich voelt, en daar moet ik op inspelen. Het is fascinerend hoeveel je kunt bereiken met een warme glimlach of een geruststellende hand op een schouder. Er zit veel humor achter het soms gesloten lichaam. Als dat komt bovendrijven is er verbinding .”